Yn ddiweddar, cefais y cyfle i siarad yn Niwrnod Awduron Ymylol cyntaf Aberystwyth ar ran Newyddiaduraeth Gynhwysol Cymru. Roeddwn i’n gyffrous am y diwrnod o’r eiliad y clywais amdano, ond doedd gen i ddim syniad pa mor arbennig y byddai.
Wedi’i leoli yng Nghanolfan Ddelweddu fodern y Brifysgol, wedi’i hamgylchynu gan goed a’r môr yn disgleirio yn y pellter, roedd y digwyddiad yn ddiwrnod cynnes a deniadol o sgyrsiau, gweithdai a phaneli. Roedd y fforwm wedi’i anelu at y rheini sydd wedi’u hymyleiddio gan ffactorau gan gynnwys hil, hunaniaeth rywiol neu rywedd, incwm, ac anabledd, a’i fwriad oedd rhoi llwyfan i awduron feithrin hyder, cysylltiadau, a dysgu mwy am y diwydiant cyhoeddi yng Nghymru. Rwy’n credu ei bod yn bwysig iawn cael cyfleoedd fel hyn i helpu awduron ymylol i gael mynediad i ddiwydiant sydd mor aml yn cael ei sefydlu yn ein herbyn. Mae astudiaethau’n dangos bod tua 79% o bobl ym myd cyhoeddi yn wyn, 96% yn abl a 99% yn cisryweddol. Mae’r ystadegau hyn yn dangos pam fod angen digwyddiad fel hwn. Rwyf hefyd yn meddwl ei bod yn galonogol cael y fforwm yng nghanolbarth Cymru, gan fod cymaint o ddigwyddiadau llenyddol fel arfer wedi’u lleoli yng Nghaerdydd neu Lundain.
Cyrhaeddais tua amser cinio a chefais fy nharo ar unwaith gan yr awyrgylch clyd, gyda grwpiau bach yn ymgasglu o amgylch byrddau ac yn gorwedd ar soffas, yn bwyta pizza ac yn sgwrsio am ysgrifennu. Fe wnes i adnabod ambell wyneb cyfarwydd o fy nghyfnod yn astudio Ysgrifennu Creadigol ym Mhrifysgol Aberystwyth, a chwrdd â llawer o rai newydd. Roedd siarad yma yn teimlo fel moment cylch llawn.
Wrth i ni ddechrau’r gweithdy, dechreuodd fy mhryder ymledu. Gall siarad cyhoeddus fod yn anodd i mi oherwydd fy anhwylder gorbryder, a’r disgwyl yw’r rhan anoddaf bob amser. Diolch byth, roedd sgwrs gan Grace Quantock, cyd-aelod o Newyddiaduraeth Gynhwysol Cymru, yn fodd i dynnu sylw. Roedd mewnwelediadau Grace ar ysgrifennu llawenydd yn ysbrydoledig, ac roedd yn fraint cael dysgu gan rywun yr wyf wedi bod yn edmygu ei waith ers amser maith.
"Mae astudiaethau'n dangos bod tua 79% o bobl ym myd cyhoeddi yn wyn, 96% yn abl a 99% yn cisryweddol. Mae'r ystadegau hyn yn dangos pam fod angen digwyddiad fel hwn."
Ysgrifennwr
Yn fuan, fy nhro i oedd hi i siarad. Ar ôl ychydig o drafferthion sefydlu, rhoddais ddau gyflwyniad: un ar eiriol dros anabledd yn y byd cyhoeddi ac un arall ar ennill cyflog fel awdur llawrydd. Tynnais o fy mhrofiadau personol, gan rannu awgrymiadau ymarferol a gwybodaeth am y diwydiant. Roedd y gynulleidfa’n gynnes ac yn ymgysylltiol, gan ofyn llawer o gwestiynau – rhywbeth a gymerais fel canmoliaeth enfawr. Daeth nifer o bobl ataf wedyn i ddweud eu bod wedi gweld y sgyrsiau’n ddefnyddiol, a oedd yn fy ngwneud yn hapus iawn. Cymerodd rhai o’r cyngor a rannais flynyddoedd i mi ei ddysgu, yn aml y ffordd anodd, fel sut i fynd ar ôl anfonebau, gwneud eich trethi, neu wneud access rider felly roedd gallu trosglwyddo’r wybodaeth honno’n teimlo’n wirioneddol werth chweil.
Roedd y sgwrs anabledd yn arbennig o agos at fy nghalon, yn rhannol wedi’i hysbrydoli gan erthygl a ysgrifennais ar gyfer Newyddiaduraeth Gynhwysol Cymru. Gall llywio’r diwydiant cyhoeddi fel person anabl fod yn heriol, ac roeddwn yn ddiolchgar am y platfform i rannu fy syniadau a’m strategaethau.
Roedd y digwyddiad yn hynod gynhwysol, diolch i ymdrechion Jo a Sairah. Roedd yn hybrid, gyda chamera yn dal ymatebion y gynulleidfa, siaradwyr a chyflwyniadau. Roeddent yn darparu mannau tawel ar gyfer gweddïo neu encil, ynghyd â bwyd, diodydd, a chyfarwyddiadau mynediad clir. Dylai mwy o ddigwyddiadau gael eu hysbrydoli gan hyn. Fel Gwehydd Rhwydwaith ar gyfer Newyddiaduraeth Gynhwysol Cymru, byddaf yn bendant yn ymgorffori’r syniadau hyn mewn digwyddiadau y byddaf yn eu trefnu yn y dyfodol.
Gorffennais y diwrnod yn teimlo’n flinedig ac yn fodlon, wrth wylio’r machlud ar draeth y de Aberystwyth. Wrth i mi hidlo’r creigiau oer, llyfn trwy fy mysedd a gwrando ar y tonnau ysgafn, roeddwn i’n teimlo’n falch ac yn ddiolchgar. Roedd dychwelyd i Aber flynyddoedd ar ôl astudio yma i siarad am y diwydiant ysgrifennu yn frawychus ac yn gyffrous, ond rydw i mor falch fy mod wedi cael y cyfle. Roedd Diwrnod Awduron Ymylol yn ddigwyddiad gwych, ac rwy’n gobeithio gweld mwy tebyg iddo. Diolch yn fawr iawn i Jo, Sairah, a Newyddiaduraeth Gynhwysol Cymru am ddarparu gofod mor groesawgar i leisiau ymylol. Roedd yn golygu mwy nag y gall geiriau ei fynegi.
Dilynwch Kaja ar X, Instagram a LinkedIn. Gallwch weld ei gwefan yma.
